KÖYÜMÜZÜ TANIYALIM
*** BOYNUYOĞUN KÖYÜ ***
İşte, Burası BOYNUYOĞUN... Türkiye’deki yeri Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde bulunan Giresun İli'ne bağlı TİREBOLU ilçesinin büyük bir köyü yalnız ilçeye biraz fazla uzak galiba... Bize göre hayatın merkezi, hayata doğduğumuz bağlandığımız aşık olduğumuz yer vesselam … Bize göre Vatan, size göre BOYNUYOĞUN işte!..
Köy Tarihi
▼
Köy Tarihi
BOYNUYOĞUN TARİHİ
Tarihimizi anlatmaya başlamadan önce BOYNUYOĞUN kelimesi manası üzerinde duralım. Türkiye Türkçesinde BOYNUYOĞUN kelimesinin karşılığı yoktur fakat Azericede Ensesi kalın, kabadayı, zorba gibi manalara geliyor.
Boy adı olarak, yumuşak başlı olmayan, başına buyruk, kendi kuralları ile yaşayan gibi manalara geliyor. (Boynu kalın, boynu kara, boynu kısa ve boynuinceli boyları var. Boynu inceliler (keşli) boyunun bir türevi. Yumşakbaşlı, okumuş, kurallara uyan insan kümesi gibi algılanabilir.)
Boyumuz birçok boyda olduğu gibi uzun süre konar-göçer yaşamıştır.
Şimdi gelelim tarihimize:
Türkiye’yi kuranlar Oğuz Türkleridir. Oğuz Türkleri Müslüman olduktan sonra Türkmen olarak adlandırılmışlardır. Oğuzlar 24 boydan oluşmuşlardır. Bu boyların 12’si Boz Ok 12 Üç Ok’tur. Bu 24 boydan birisi de Üreğir ( Yüreğir) boyudur. Adana’da kurulan Ramazan Oğulları Beyliğini Yüreğir boyu kurmuştur. Karadeniz’in Türkleşmesi sırasında veya Türklerin yerleşmesi sırasında Yüreğir mensupları da bu yöreye gelmişlerdir. Moğol işgali sırasında göçebeler uç bölgelerde kıyı, kuytu ve dağlık bölgelerde yaşamaya çalıştılar. Fatih Sultan Mehmet Trabzonu fethettikten sonra Görele Tirebolu Bedreme ve Giresun kalelerini fethetti. Boynuyoğun köyü civarına yerleşenler burayı genelde kışlak olarak kullanmışlardır. Sebebi ise hayvancılığın yaygın olmasıdır. Ayrıca Boynuyoğun boyu yörüktür. Yörüklerde bilindiği gibi ağırlıklı olarak göçebe yaşarlar.
1486 tarihinde Osmanlı sancak defterine göre Boynuyoğunda 6 Hane 1515 yılındaki sancak defterine göre ise 16 Hane yaşamaktadır.
1486 yılındaki Trabzon Sancak Defterine göre Boynuyoğunda 4 Hane 2 Bennek bulunmakta ve bunlardan 456 akça (hasıl) alınmaktadır. Yine aynı deftere göre Boynuyoğun Hasan ve Ahmedin tımarı olarak görülmektedir.
ÜREĞİR(YÜREĞİR) NAHİYESİ
Bu tarihlerde Boynuyoğun Üreğir ( Yüreğir) nahiyesine bağlı bir köydür. Üreğir ( Yüreğir) nahiyesi Karaburun ile İsmail beylinin güneyindeki Boğalı köyünden güney batıdaki Boynuyoğuna kadar giden dar ve uzun bir nahiyedir
Üreğir ( Yüreğir) Nahiyesi 13 Köyden oluşmuştur. Üreğir ( Yüreğir) Nahiyesini oluşturan 13 köyün isimleri; Boynuyoğun, Karakaya, Boğalı, Lazarı, Gülyarı, Karakeş, Demirboku, Cimide , Ak alma, İman asarı, Arık, Toprak ve Mürted çukuru’dur.
1515 yılı Trabzon Sancak Defterine göre Boynuyoğun Yağlıdere sipahilerinden Ali Ağa oğlu Kasım’ın tımarı olarak görülmektedir. Bu deftere göre Boynuyoğunda 8 Hane 2 Caba ! Mücerred zemil var ve 480 akçe alınmaktadır. Yine raiyet buyurulan Boynuyoğun müsellemleri 3 Hane 2 Caba var ve 188 akça vergi alınmaktadır. Yine aynı deftere göre Boynuyoğunda İman asarı köyünün hissesi vardır ( 3 Hane 2 Caba var 200akça vergi). Boynuyoğunda Kasım dede zaviyesinde raiyet buyurulan hizmetkarlar; 12 Hane 5 Caba var 728 akça vergi alınıyor burada 1 tane değirmen vardır. ( bu değirmen hala kullanılmaktadır ve bugün Tekkeköy sınırları içerisindedir.). boynuyoğunda Şah Murad oğlu Kasım dede zaviyesi; Kasım dedenin kardeşi Mehmed fakih, diğer kardeşi Derviş Ahmed Kasım Dede oğlu Nur Ali; onun kardeşi Hüseyin. Defterde şu kayıtta görülür “mezkürlerin ceddi ehl-i velayet olup kendüler dahi sahih ve mütedeyyin padişah-ı alem penaha hayır dua etmege kabil olupav-arızdan eminola gelüb öşr ve sabık mukarrer kılunabsabt olundu”
Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim üyesiYrd. Doç. Dr. M. Hanefi BOSTAN’ın BELGELERLE OF’UN ETNİK YAPISI adlı makalesinden bir bölüm:
“15 Mayıs 1653 (17 Cemaziye'l-âhir 1063) tarihli bir avârız kaydında Of kazasına tâbi Hol köyünde (Bugünkü CUMAPAZARI Beldesi) yaşayan müslümanların Trabzon sancağına tâbi Kürtün kazasının BOYNUYOĞUN köyünden gelip buraya yerleştikleri belirtilmektedir”
1876 yılındaki deftere göre Boynuyoğun zir (Aşağı Boynuyoğun)de 4426 kuruş yıllık vergi, 9109 Kuruşta aşar bedelini devlete ödüyorlardı. Boynuyoğun bala ( Yukarı Boynuyoğun) ise 4488 Kuruş yıllık vergi, 6880 Kuruş ise Aşar bedeli olarak devlete ödeniyordu
Yine 1876 yılındaki deftere göre Boynuyoğun zir (Aşağı Boynuyoğun)de 60 Hane ve 160 erkek nüfus, Boynuyoğun bala ( Yukarı Boynuyoğun)da ise 79 Hane ve 165 Erkek nüfus mevcuttur.
Yine aynı tarihli deftere göre Boynuyoğun zir (Aşağı Boynuyoğun)de 471 koyun,517 keçi 10 at 5 kısrak 30 inek 10 öküz; Boynuyoğun bala ( Yukarı Boynuyoğun)da ise568 koyun,473 keçi, 10 at, 20 inek, 10 öküz bulunmaktadır.
Köyümüzde 1486 yılındaki deftere göre sadece darı ekilirken 1515 yılındaki deftere göre darı, mısır, buğday, arpa ekiliyor. Yine köyümüzde bağcılık, meyvecilik, balcılık yaygındır.(cevizin vergisi var) havyacılık yaygın olarak yapılmaktadır. 1800’lü yıllarda Şimşirden tahta kaşık yapılıp satılıyor. Tirebolu tersanesinde inşa edilen gemilerin malzemeleri ormandan sağlanıyordu. ( meşe, gürgen, çam) burada köyümüzde kendine düşen payı almaktaydı.
1900lü yılların başlarında Yaşmaklı Ağaçbaşında Pazartesi günleri Pazar kurulmaya başlanmıştır.
1910lu yıllarda köy isimlerinin Türkçeleştirilmesi adı altında ülkemizde hiçbir araştırma yapılmadan müthiş bir isim değiştirme furyası başlamış ve bu furyadan bizim köylerimizde kendi payına düşeni almıştır. Bu arada birçok Türkçe kelimede yabancı kelime diye tekrar Türkçeleştirilmiş.bu Türkçe isimler içinde bizim köyümüzün isimlerinide sayabiliriz. Boynuyogun zir (Aşağı Boynuyogun)in ismi AKSAKAL olarak Boynuyogun bala (Yukarı Boynuyoğun)nın ismi de KABASAKAL olarak değiştirilmiştir.
Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasından sonra köylerimiz eski isimlerini yani bugünkü isimlerini almıştır.
Not: Bu yazı Prof. Dr Faruk Sümer’in “Tirebolu Tarihi” kitabı ve araştırmacı yazar Hasip Öztürk’ün “Boynuyoğun Oymağı” adlı makalesinden yararlanılarak hazırlanmıştır.
OKUDUYSAN PAYLAŞ
